Inicjatywa Trójmorza, zwana Trójmorzem
(ang.: Three Seas Initiative – TSI, 3SI)
Inicjatywa Trójmorza, znana również jako Trójmorze, to format międzynarodowy mający na celu poprawę połączeń między północnymi i południowymi regionami wschodniej części Unii Europejskiej (UE). Podstawowym dokumentem definiującym ten format są deklaracje 3SI, przyjmowane corocznie na szczytach prezydenckich 3SI. Do głównych priorytetów 3SI należy rozwój infrastruktury w obszarach transportu, energetyki i cyfryzacji.
Pomysł powołania 3SI zaproponowali prezydenci Polski i Chorwacji w 2015r., a następnie rozwijano go we współpracy z innymi państwami. Inauguracyjny szczyt 3SI odbył się w Dubrowniku w 2016 r. i pierwotnie obejmował 12 państw członkowskich UE. Grecja dołączyła do 3SI w 2023 r., zwiększając łączną liczbę uczestniczących państw do 13. Wszystkie państwa te są członkami UE: Austria, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Grecja, Węgry, Łotwa, Litwa, Polska, Rumunia, Słowacja i Słowenia. Zgodnie z deklaracją bukareszteńską 3SI (2023) 3SI ma trzech partnerów strategicznych: Komisję Europejską, Stany Zjednoczone Ameryki i Republikę Federalną Niemiec. Ukraina i Mołdawia są także państwami stowarzyszonymi uczestniczącymi w 3SI.
Głównym celem nawiązania tej współpracy jest wzmocnienie gospodarek państw Europy Środkowej. Konieczne jest budowanie powiązań infrastrukturalnych wykraczających poza terytorium i plany poszczególnych państw. Istnieje zatem potrzeba podjęcia wspólnych wysiłków w celu poprawy połączeń między północnymi i południowymi regionami Unii Europejskiej.
Model organizacyjny Inicjatywy Trójmorza opiera się na corocznych szczytach (dyplomacja na szczycie), podczas których przyjmowane są wspólne deklaracje. Szczyty zwołuje prezydent państwa organizującego. Gospodarzami szczytów były dotychczas Chorwacja (2016), Polska (2017), Rumunia (2019 i 2023), Słowenia (2019), Estonia (2020), Bułgaria (2021) i Łotwa (2022). Szczyt 3SI 2024 obędzie się w kwietniu w Wilnie, a Budapeszt będzie gospodarzem wydarzenia w 2025 r.
3SI jest definiowane przez jego uczestników jako „elastyczne forum prezydenckie, które zapewnia wsparcie polityczne w celu wspierania skuteczniejszej współpracy rządów, podmiotów gospodarczych i organizacji pozarządowych zainteresowanych wzmacnianiem więzi regionalnych, jednocześnie uznając, że osiągnięcie konkretnych rezultatów w ramach tej inicjatywy wymaga aktywnego zaangażowania odpowiednich rządów i podtrzymywania kontaktów roboczych między odpowiednimi przedstawicielami Prezydentów” (z deklaracji z 2017 r.).
Oficjalna strona Inicjatywy Trójmorza
„Państwa Inicjatywy Trójmorza”/”Three Sea Initiative States”
Artykuł pierwszego wiceprezesa Zarządu BGK Pawła Nierady dotyczący Funduszu Trójmorza