W dniu 22 marca 2023 r. w Warszawie odbyło się seminarium naukowe w języku angielskim pt. Presidential summits and the role of the host states: lessons from the Three Seas Initiative (Szczyty prezydenckie i rola państw organizujących: lekcje z Inicjatywy Trójmorza). Seminarium zostało zorganizowane w ramach projektu pt. Centrum Badawcze Inicjatywy Trójmorza przy Instytucie Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk. Seminarium odbyło się w formie hybrydowej – stacjonarnie w Pałacu przy ul. Dworkowej 3 oraz online na kanale zoom ISP PAN.
Uczestnikami seminarium byli: Ambasador Rumunii JE Theodor Cosmin Onisii, dr hab. Agnieszka Orzelska-Stączek, prof. ISP PAN; dr hab. Magdalena Bainczyk (KAAFM, Instytut Zachodni), dr Hristo Berov (Uniwersytet Sofijski), dr Vít Dostál (Dyrektor Wykonawczy Stowarzyszenia Spraw Międzynarodowych, AMO), prof. Octavian Dragomir Jora (Uniwersytet Ekonomiczny w Bukareszcie), dr Paul Latawski (Royal Military Academy Sandhurst), prof. Karina Marczuk (UW), dr hab. Beata Piskorska, prof. KUL, prof. Michal Vašečka (Dyrektor Programowy Bratysławskiego Instytutu Polityki), dr hab. Przemysław Żurawski vel Grajewski, prof. UŁ. Moderatorką seminarium była dr hab. Agnieszka Cianciara, prof. ISP PAN.
Seminarium rozpoczęła prof. Agnieszka Orzelska-Stączek – kierownik projektu pt. Centrum Badawcze Inicjatywy Trójmorza. Następnie przemawiał Ambasador Rumunii, Theodor Cosmin Onisii. W swoim przemówieniu ambasador podkreślił wagę rozwoju regionalnej infrastruktury w obszarze Trójmorza, konieczność rozbudowy połączeń na osi północ-południe przy silnym udziale więzi transatlantyckich działając w pełnej synergii z Unią Europejską. Wojna Rosji na Ukrainie zdaniem ambasadora uwydatniła znaczenie powiązania bezpieczeństwa z infrastrukturą transportową, energetyczną i cyfrową, jako kluczowe elementy wzmocnienia odporności regionie i wspólnego promowania międzynarodowego porządku opartego na zasadach wolnego świata. Cele te są ważniejsze niż kiedykolwiek, a obecne wydarzenia geopolityczne dowodzą, jak słusznie przywódcy Inicjatywy Trójmorza ustanowili ambitny zestaw priorytetów we wszystkich kluczowych filarach. Ambasador podkreślił fakt, iż Rumunia jako pierwsze z państw Inicjatywy gości szczyt Trójmorza po raz drugi od jej powstania. Jest to silny sygnał polityczny dla wsparcia tego formatu współpracy regionalnej. W wystąpieniu ambasador wspomniał kluczowe cele i wnioski po pierwszym rumuńskim szczycie Trójmorza, który miał miejsce w 2018 r. w Bukareszcie, kiedy forma współpracy była na etapie kształtowania i istniały obawy co do konkurencyjności względem Unii Europejskiej. Głównymi ówczesnymi celami Inicjatywy były przede wszystkim aspekty ekonomiczne rozwijane poprzez tworzenie wspólnych projektów infrastrukturalnych i współpracy przedstawicieli biznesu w państwach Inicjatywy.
Podczas tegorocznego szczytu, który odbędzie się w dniach 6-7 września w Bukareszcie agenda będzie zdecydowanie inna, skupiona przede wszystkim na aktualnych problemach regionu związanych z wojną Rosji na Ukrainie. Programy regionalne takie jak Rail2Sea i Via Carpatia poza swoim oczywistym przeznaczeniem transportowym mają niezwykle ważne znaczenie dla obronności wschodniej flanki NATO. Ambasador podkreślił również znaczenie integracji Ukrainy, Mołdawii i Gruzji z Trójmorzem zarówno w aspekcie politycznym, jak i pragmatycznym poprzez realizację wspólnych projektów infrastrukturalnych, takich jak wzajemne połączenie sieci elektroenergetycznych, podwodne połączenie kablami światłowodowymi i elektrycznymi pomiędzy Rumunią a Gruzją pod Morzem Czarnym, a także rozwijanie morskich sieci transportowych. Biorąc pod uwagę krytyczny charakter cyfrowej współpracy w regionie, Rumunia skupi się na promowaniu dalszego rozwoju infrastruktury cyfrowej i zwróci szczególną uwagę na cyberbezpieczeństwo infrastruktury krytycznej. Dla Rumunii kluczowe będzie wzmocnienie Funduszu Trójmorza polegające na promowaniu prywatnych inwestycji biznesowych, a także na podkreśleniu konieczności, aby wszystkie państwa Trójmorza wniosły wkład do Funduszu i wykorzystały jego możliwości. Głównym celem jest przyciągnięcie wsparcia ze strony międzynarodowych instytucji finansowych oraz partnerów zewnętrznych, takich jak Stany Zjednoczone, Kanada, Japonia, Wielka Brytania i Korea Południowa. Zdaniem Ambasadora Theodora Cosmin Onisii Inicjatywa Trójmorza powinna być marką naszego regionu, modelem współpracy i łączności, który pewnego dnia może stać się eksporterem wiedzy i dobrych praktyk na całym świecie.
Po wystąpieniu ambasadora Rumunii miała miejsce dyskusja uczestników seminarium.
Wydarzeniem towarzyszącym seminarium była dyskusja w siedzibie Banku Gospodarstwa Krajowego, która dotyczyła różnych ścieżek transformacji ustrojowej państw Inicjatywy Trójmorza oraz zapewnienia trwałego bezpieczeństwa i rozwoju gospodarczego regionu. Dyskusja była oparta na raporcie zatytułowanym Varieties of transition and development paths in Central and Eastern Europe. Message for post-war Ukraine (Odmiany transformacji i ścieżki rozwoju w Europie Środkowo-Wschodniej. Przesłanie dla powojennej Ukrainy), który zaprezentował jeden z jego autorów – Bogdan Zawadewicz, Menedżer Zespołu Analiz Międzynarodowych BGK.
Link do raportu: https://www.en.bgk.pl/files/public/en/files/Reports/Report_-_February_2023.pdf
Pełne wystąpienie JE Ambasadora Rumunii Theodora Cosmin Onisii wygłoszone podczas seminarium
Opracowanie artykułu: Maciej Skuza
