My, prezydenci i wysocy przedstawiciele 12 państw uczestniczących w Inicjatywie Trójmorza (3SI) – Republiki Austrii, Republiki Bułgarii, Republiki Chorwacji, Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Węgier, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Rzeczypospolitej Polskiej, Rumunii, Republiki Słowacji i Republiki Słowenii – po spotkaniu w Bukareszcie w dniach 6-7 września 2023 r., po raz drugi przez Rumunię:
a) Potwierdzając nasze wzmocnione zaangażowanie i uznając postępy poczynione przez nasze kraje w rozwijaniu wspólnej wizji 3SI jako skutecznych ram współpracy w celu wspierania naszej wspólnej strategicznej odporności i dobrobytu w oparciu o solidne i zaufane sieci infrastrukturalne;
b) Uznając fakt, że namacalny rozwój w regionie 3SI, którego dowodem są znaczne inwestycje publiczne i prywatne w infrastrukturę energetyczną, transportową i cyfrową od 2016 r., są konkretnym dowodem politycznej i gospodarczej dojrzałości Inicjatywy;
c) Dostrzegając potencjał gospodarczy regionu w zakresie infrastruktury konektywności, polityki przemysłowej, dywersyfikacji i skracania łańcuchów dostaw oraz konieczności kontynuowania inwestycji z wykorzystaniem pełnego wachlarza źródeł finansowania, w tym poprzez budżety krajowe, środki unijne oraz Fundusz Inwestycyjny 3SI, potwierdzając tym samym silny sygnał polityczny mający na celu umocnienie naszej odporności gospodarczej;
d) Będąc głęboko zaniepokojonymi rosnącą niestabilnością warunków bezpieczeństwa w związku z niesprowokowaną, nieuzasadnioną i nielegalną agresywną wojną Rosji przeciwko Ukrainie oraz wojną hybrydową prowadzoną przez Rosję, wywołującą łańcuch destrukcyjnych skutków na poziomie globalnym, w tym dla łańcuchów dostaw, rozwoju gospodarczego i energetycznego;
e) Zdecydowanie potępiając bezprawne i nieodpowiedzialne działania Rosji, które zagrażają europejskiemu i światowemu bezpieczeństwu i stabilności podważając jednocześnie międzynarodowy porządek oparty na prawie;
f) Podkreślając wpływ skutków niesprowokowanej, nielegalnej wojny Rosji z Ukrainą na region Trójmorza, a także wyzwań, jakie wojna ta postawiła przed całym kontynentem europejskim oraz poza nim;
g) Potępiając systematyczne naciski hybrydowe, na jakie narażona jest Republika Mołdowy w kontekście nielegalnej wojny Rosji z Ukrainą, w tym próby podważania porządku konstytucyjnego i zjadliwe działania destabilizujące ze strony Federacji Rosyjskiej;
h) Będąc świadomymi konieczności ponownego zdefiniowania relacji z geopolitycznie zrekonfigurowanym europejskim sąsiedztwem w wyniku wojny Rosji z Ukrainą, także w kontekście przewidywalnego rozszerzenia Unii Europejskiej;
i) Uznając strategiczną rolę Inicjatywy jako ugruntowanej platformy politycznej i gospodarczej zapewniającej wzmocnienie połączeń regionalnych i budowę strategicznych wzajemnych połączeń infrastrukturalnych sieci transportowych, energetycznych i cyfrowych na osi północ-południe, które mają kluczowe znaczenie dla odporności i dobrobytu państw uczestniczących w Inicjatywie Trójmorza, a także dla państw regionu i Europy jako całości;
j) Uznając potrzebę dalszej konsolidacji i ponownego potwierdzenia zdolności 3SI do skutecznego rozwijania wspólnych celów i wykorzystywania możliwości współpracy w nowych obszarach w ramach istniejących filarów 3SI w silnie kontestowanym i zmieniającym się kontekście geopolitycznym;
k) Pozostając w przekonaniu, że wzmocniona obecność inwestycyjna i finansowa Stanów Zjednoczonych w regionie 3SI, a także skoordynowane zaangażowanie w rozwój odpornej infrastruktury regionalnej i krytycznych łańcuchów wartości są katalizatorami silniejszych powiązań ułatwiających cel wzmocnionego partnerstwa transatlantyckiego;
l) Uznając, że państwa uczestniczące w 3SI przyczyniają się do budowania skutecznej i spójnej Unii Europejskiej oraz są filarem unijnej strategii Global Gateway, mającej na celu promowanie trwałych i godnych zaufania połączeń na całym świecie, a także uznając potencjał synergii możliwych do osiągnięcia pomiędzy celami 3SI a projektami Global Gateway w najbliższym sąsiedztwie Unii Europejskiej;
m) Ponawiając zobowiązanie do rozwoju transeuropejskich sieci energetycznych, cyfrowych i transportowych wzdłuż osi Północ-Południe jako ważnych czynników pomagających państwom uczestniczącym w 3SI we wzmacnianiu jednolitego rynku Unii Europejskiej, promowaniu ich interesów przemysłowych, a także w osiąganiu spójność oraz pobudzaniu ich wzrostu gospodarczego;
n) Uznając kluczową rolę sektora prywatnego i instytucji finansowych w zapewnieniu pomyślnej realizacji celów 3SI;
o) Podkreślając, że wzmocnienie bezpieczeństwa energetycznego, dywersyfikacja tras i źródeł dostaw energii w całym regionie, wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, w tym zielonego wodoru, wraz z efektywnością energetyczną i sprawiedliwą transformacją do zrównoważonego i neutralnego dla klimatu sektora energetycznego to nasze nadrzędne priorytety;
p) Z zadowoleniem przyjmując rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ z 26 kwietnia 2023 r. zatytułowaną „Budowanie globalnej odporności i promowanie zrównoważonego rozwoju poprzez regionalną i międzyregionalną infrastrukturę konektywności”, która zobowiązuje wszystkie kraje do wzmocnienia połączeń infrastrukturalnych jako sposobu budowania odporności na przyszłe kryzysy oraz zachęca do kontynuacji i rozwijania współpracy regionalnej w tym zakresie, zwłaszcza w zakresie zwiększania łączności w transporcie, energii i infrastrukturze cyfrowej, w tym poprzez bliższą współpracę w dziedzinie nauki, edukacji, technologii i innowacji;
q) Zobowiązując się do dalszego wzmacniania roli Inicjatywy w budowaniu regionalnych i międzyregionalnych połączeń infrastrukturalnych oraz rozwijania w tym zakresie nowych i umacniania istniejących partnerstw międzynarodowych, a także promowania wymiany doświadczeń;
r) Podkreślając kluczową rolę systemów infrastruktury w zabezpieczaniu dostaw podstawowych towarów i usług oraz uznając potrzebę zwiększenia zdolności adaptacyjnych systemów infrastruktury i zmniejszenia ryzyka kaskadowych awarii infrastruktury w przypadku katastrof i konfliktów;
s) Potwierdzając, że 3SI jest otwarta na współpracę z krajami spoza UE, które uznają fundamentalne wartości i zasady Unii Europejskiej;
t) Przywołując wspólne deklaracje ze szczytów 3SI oraz opierając się na trwałym dorobku poprzednich szczytów w Dubrowniku (2016), Warszawie (2017), Bukareszcie (2018), Lublanie (2019), Tallinie (2020), Sofii (2021) i Rydze (2022);
u) Potwierdzając pierwotne cele 3SI w zakresie wspierania współpracy między uczestniczącymi państwami w oparciu o ich członkostwo w Unii Europejskiej w sektorach energii, transportu i technologii cyfrowych, działających w oparciu o podejmowane konsensualnie decyzje;
Niniejszym oświadczamy, co następuje:
- Z zadowoleniem przyjmujemy udział w nowej edycji Szczytu oraz Forum Biznesu w Bukareszcie gości wysokiego szczebla reprezentujących partnerów strategicznych 3SI – Komisji Europejskiej, Stanów Zjednoczonych Ameryki i Republiki Federalnej Niemiec – a także naszych gości specjalnych.
- Z zadowoleniem przyjmujemy poparcie dla wizji i celów operacyjnych realizowanych przez 3SI ze strony podobnie myślących państw oraz ze strony instytucji publicznych i prywatnych, jak również przedsiębiorstw z Regionu Trójmorza i nie tylko.
- Potwierdzamy znaczenie inicjatywy we wzmacnianiu odporności regionu poprzez lepszą konektywność. Półtora roku po brutalnej agresji Rosji na Ukrainę i wywołanych przez nią wstrząsach geopolitycznych, 3SI udowodniło słuszność swojej koncepcji i pilność realizacji jej celów.
- Z zadowoleniem przyjmujemy Republikę Grecką jako 13. państwo uczestniczące w 3SI, co umacnia Inicjatywę i znacznie zwiększa jej potencjał jako platformy poprawy rozwoju gospodarczego, transportu, energii i łączności infrastruktury cyfrowej na osi Północ-Południe oraz wzmocnienia spójności UE.
- Ponownie, w najostrzejszych słowach, potępiamy brutalną wojnę Rosji z Ukrainą, która stanowi rażące naruszenie prawa międzynarodowego, w tym Karty Narodów Zjednoczonych. Potwierdzamy nasze niezachwiane poparcie dla Ukrainy, jej suwerenności i integralności terytorialnej w obliczu niszczycielskich konsekwencji wojny Rosji przeciwko temu krajowi i jego narodowi. Powtarzamy, że Rosja musi natychmiast i bezwarunkowo wycofać wszystkie siły i sprzęt z Ukrainy. Zobowiązujemy się do zapewniania Ukrainie dalszego wsparcia tak długo, jak będzie to konieczne. [Podkreślamy, że wszyscy, którzy popełnili zbrodnie wojenne i inne najpoważniejsze zbrodnie, w tym zbrodnię agresji na Ukrainie, muszą i zostaną pociągnięci do odpowiedzialności.]. Zobowiązujemy się również do odgrywania kluczowej roli w odbudowie Ukrainy, należycie biorąc pod uwagę i uwzględniając wszystkie wysiłki w tym względzie na szczeblu unijnym i międzynarodowym.
- Doceniamy również wysiłki Republiki Mołdowy w przeciwstawianiu się rosnącej presji w znacząco zmienionej rzeczywistości geopolitycznej i geoekonomicznej oraz witamy ten kraj, wraz z Ukrainą, jako stowarzyszone państwo uczestniczące w 3SI oraz oczekujemy wzmocnienia i zróżnicowania naszej współpracy przy wspólnych projektach promujących strategiczne połączenia międzysieciowe w regionie 3SI oraz w sąsiedztwie Europy Wschodniej, ułatwiając tym samym ich integrację z UE.
Z zadowoleniem przyjmujemy również przyznanie statusu kraju kandydującego do UE Ukrainie i Republice Mołdawii. Doceniamy zaangażowanie i znaczące wysiłki Ukrainy i Republiki Mołdawii w celu spełnienia wymaganych warunków w procesie przystąpienia do UE oraz zachęcamy oba kraje do kontynuowania ich ścieżki reform, [w tym w oparciu o zalecenia Komisji Weneckiej]. Będziemy kontynuować wspieranie tych krajów na ich ścieżce przystąpienia do UE. - Uznajemy potencjał 3SI w zakresie uzupełniania polityki UE w zbliżaniu Bałkanów Zachodnich, Ukrainy, Republiki Mołdowy i Gruzji do UE w oparciu o zasługi i wspólne wartości, w tym poprzez zaangażowanie tych krajów we wdrażanie trójmorskich regionalnych projektów infrastrukturalnych, inwestując w ten sposób w połączenia międzysieciowe, rozszerzając unijne korytarze energetyczne, transportowe, cyfrowe i telekomunikacyjne oraz przyspieszając zieloną transformację.
Z zadowoleniem przyjmujemy również przyznanie Bośni i Hercegowinie statusu kandydata do UE oraz zorganizowanie pierwszych konferencji międzyrządowych z Albanią i Macedonią Północną. Ponawiamy mocne przesłanie wsparcia i zachęty dla państwom aspirującym do kontynuacji reform na ich ścieżce do UE. - Podkreślamy znaczenie rozwijania współpracy w ramach Inicjatywy z partnerami strategicznymi: Komisją Europejską, Stanami Zjednoczonymi Ameryki i Republiką Federalną Niemiec oraz zachęcamy do zwiększania ich roli w osiąganiu wspólnych celów Inicjatywy. W tym kontekście ponawiamy nasze zobowiązanie do działania w pełnej synergii z kluczowymi strategiami UE, takimi jak Strategia Bezpieczeństwa Gospodarczego, Strategia Przemysłowa Zielonego Ładu, Cyfrowa Dekada i Global Gateway, a także do kontynuacji zaangażowania w realizację głównego celu, jakim jest wzmocnienie partnerstwa transatlantyckiego, jako sposobu dalszej konsolidacji Inicjatywy.
- Potwierdzamy, że wzmocnienie odporności infrastruktury podwójnego zastosowania w regionie na rzecz zwiększonej mobilności cywilnej i wojskowej na osi północ-południe, zgodnie z Planem Działania UE na rzecz mobilności wojskowej, stanowi cel polityczny, a także odpowiedzialną inwestycję w naszą bezpieczną przyszłość.
- Z zadowoleniem przyjmujemy zaktualizowaną listę Trójmorskich Projektów Priorytetowych w trzech kluczowych obszarach – transportowym, energetycznym i cyfrowym stawiając sobie za cel wzmocnienie wsparcia politycznego dla tych projektów, w tym na poziomie UE.
- Podkreślamy, że zaangażowanie finansowe i wsparcie Stanów Zjednoczonych we wdrażaniu strategicznych projektów połączeń regionalnych ma zasadnicze znaczenie w obecnym środowisku geopolitycznym, działając jako kluczowy czynnik umożliwiający pomyślną łączność strategiczną, dywersyfikację źródeł energii i ogólne osiągnięcie Cele 3SI.
- Zachęcamy partnerów strategicznych, zainteresowane rządy, banki rozwoju, międzynarodowe instytucje finansowe i prywatnych inwestorów współdzielących cele i wizję polityczną Inicjatywy, do wsparcia finansowania projektów strategicznych 3SI. Zapraszamy wszystkich zainteresowanych do współpracy w pozyskiwaniu środków finansowych niezbędnych do realizacji tych projektów.
- Z zadowoleniem przyjmujemy zaangażowanie, wsparcie i zainteresowanie europejskich oraz międzynarodowych instytucji i organizacji, a mianowicie Komisji Europejskiej, Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, Grupy Banku Światowego, Międzynarodowego Funduszu Walutowego oraz OECD (do potwierdzenia przed Szczytem) w ramach działań 3SI, w tym poprzez ich udział na wysokim szczeblu w Szczycie w Bukareszcie w 2023 r., oraz zgadzamy się co do potrzeby kontynuowania prac nad innowacyjnymi rozwiązaniami w zakresie łączenia finansowania w celu wspierania rozwoju kluczowej infrastruktury na potrzeby regionu.
- Popieramy cel piątej edycji Forum Biznesu Inicjatywy Trójmorza, który – po zainicjowaniu na Szczycie w Bukareszcie w 2018 r. – przekształcił się w kluczowy instrument Inicjatywy służący promocji nowych możliwości inwestycyjnych, a tym samym podtrzymaniu realizacji kluczowych celów politycznych 3SI.
- Z satysfakcją informujemy, że Fundusz Inwestycyjny 3SI (3SIIF) dokonał nowych alokacji inwestycji w projekty infrastrukturalne w państwach Inicjatywy Trójmorza
- Gratulujemy dynamicznej ewolucji Funduszu Inwestycyjnego Inicjatywy Trójmorza, który w wyjątkowym tempie, dwa lata przed pierwotnym zamiarem zainwestował 869,1 mln EUR (94% wszystkich dostępnych środków) w sektor energetyczny, cyfrowy i transportowy w regionie Trójmorza, udowadniając swoją zdolność do rozwijania projektów, które przyczyniają się do zwiększenia mocy odnawialnych źródeł energii w regionalnym miksie energetycznym, poprawy bezpieczeństwa i niezależności energetycznej oraz konektywności cyfrowej i transportowej w regionie Trójmorza.
- Potwierdzamy istnienie mnogości atrakcyjnych możliwości inwestycyjnych w ramach 3SIIF oraz sukces początkowego funduszu inwestycyjnego, gorąco zachęcając kolejnych kluczowych sponsorów 3SIIF do rychłego włączenia się w działania mające na celu złagodzenie wyzwań makroekonomicznych w regionie, poprzez skierowanie inwestycji do zorientowanego na ekologię następcy funduszu infrastrukturalnego oraz kontynuując pozyskiwanie środków na finansowanie dużej liczby projektów w całym regionie 3SI. Potwierdzamy również zamiar uruchomienia Funduszu Innowacji 3SI, który mógłby odpowiedzieć na rosnące zapotrzebowanie na inwestycje w transgraniczne projekty innowacyjne, zwiększyć inwestycje w postęp technologiczny i wzmocnić ekosystem innowacji całego regionu 3SI, zgodnie z europejskimi priorytetami dla zrównoważonej i zaawansowanej technologicznie transformacji gospodarczej.
- Potwierdzamy nasze zaangażowanie we wspólną pracę na rzecz konektywności w nauce, edukacji, technologii i innowacjach, aby zapewnić bardziej zrównoważony przyszły rozwój regionu Inicjatywy Trójmorza.
- Wyrażamy gotowość do rozwijania innowacyjnych projektów na rzecz odpornej infrastruktury regionalnej, w tym wraz z gośćmi specjalnymi, jak również do dobrowolnej partycypacji finansowej na rzecz rozwoju technologii i wdrażania odnawialnych źródeł energii, w tym zielonego wodoru.
- Zobowiązujemy się do wzmacniania cyberodporności i bezpieczeństwa cybernetycznego naszego regionu w celu wspierania rozwoju wzajemnych połączeń infrastruktury strategicznej oraz sieci i usług cyfrowych między naszymi krajami poprzez ściślejszą współpracę i wspieranie aktywnego zaangażowania wielu zainteresowanych stron, zaufanych uczestników łańcucha dostaw i dostawców usług, zwłaszcza lokalnych. W ramach tego procesu będziemy aktywnie stać na straży i propagować zasady otwartego, bezpiecznego, stabilnego, dostępnego i pokojowego środowiska teleinformatycznego oraz zasady, normy i zasady odpowiedzialnego postępowania państwa w cyberprzestrzeni.
- Z zadowoleniem przyjmujemy zobowiązanie Republiki Litewskiej do zorganizowania kolejnego Szczytu i Forum Biznesu Inicjatywy Trójmorza w 2024 r. oraz Węgier do zorganizowania Szczytu i Forum Biznesu Inicjatywy Trójmorza w 2025 r.
Źródło: https://www.presidency.ro/en/media/press-releases/joint-declaration-of-the-eighth-summit-of-the-three-seas-initiative-bucharest-6-7-september-2023
Zdjęcie: Marek Borawski, Kancelaria Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej
https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wizyty-zagraniczne/szczyt-inicjatywy-trojmorza,74048
